پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده میانکاله

پناهگاه حیات وحش میانکاله از سه بخش شبه جزیره میانکاله، جزیره آشوراده و خلیج گرگان تشکیل شده و بر اساس مصوبه شورای عالی سازمان شکاربانی در سال 1348 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.

نام میان‌کاله دگرگون‌شدهٔ نامِ میان‌قلعه است. در قدیم به این شبه جزیره انجیله و در مقطعی دیگر هم نیم مردان گفته می‌شد.

در دوران قاجار میانکاله و آشوراده مقر راهزنان و دزدان دریایی ترکمن شده بود که از زمین و دریا به کشتی‌ها و قایق‌ها و روستاهای اطراف حمله‌ور می‌شدند.

ارزش زیست‌محیطی این منطقه بیشتر به دلیل حضور حدود ۲۰۰ گونه پرنده است. اغلب آن‌ها از پرندگان مهاجر هستند که برای زمستان‌گذرانی به میانکاله می‌آیند. البته به علت وجود پوشش‌های درختچه‌ای و امنیت کافی، محل زیست دائمی قرقاول خزری و دراج نیز می‌باشد.

از آنجایی که احداث خدمات در این منطقه می‌تواند به محیط زیست این زیستگاه آسیب وارد کند، مکان‌های انتخاب شده برای خدمات اکوتوریستی باید طبق مطالعاتی باشد که بتواند با کاهش هزینه‌های احداث (مانند نزدیکی به راه‌های دسترسی و خدمات آب و برق) و نیز با کاهش آسیب‌پذیری محیط زیست (در محل گونه‌هایی با کمترین خطر آسیب‌پذیری بر اساس لیست قرمز) منطبق شود. توسعه تسهیلات اکوتوریستی در نقاطی باید صورت گیرد که مطابق با دید کارشناسی بوده و از لحاظ هزینه – فایده اقتصادی و مطابق ملاحظات زیست‌محیطی باشد.

این منطقه به عنوان اولین تالاب بین‌المللی ایران و جزو با اهمیت‌‌ترین ذخیره‌گاه های زیستکره محسوب میگردد که علاوه بر پشتوانه ارزشمند تولید مثل بخش عظیمی از ماهیان دریای کاسپین همه ساله پذیرای جمعیتی بالغ بر یک میلیون قطعه از بیش از یکصد گونه از انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می باشد. در همین حال ارزش‌های زیبایی شناختی تالاب، انارستان‌ها، چمنزارها و دیگر پوشش‌های گیاهی در حاشیه جزر و مدی (جنگل‌زارها) موضوعی ارزشمند و غیرقابل انکار است.

موقعیت پناهگاه حیات وحش میانکاله در بین کشورهای همجوار دریای کاسپین از نظر زیست‌‌محیطی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا در طول ساحل جنوب دریای خزر فقط همین مسافت ۶۰ کیلومتری از هرگونه توسعه شهری و آلودگی های قابل ملاحظه و تخریب و بهره‌برداری مفرط مصون مانده است.

پناهگاه حیات وحش میانکاله در ناحیه جغرافیایی پالارکتیک غرب به عنوان مهمترین اندوختگاه پرندگان آبزی و کنار آبزی بشمار می رود و از لحاظ تنوع زیستی قریب نیمی از تنوع زیستی پرندگان ایران (حدود ۲۴۰ گونه) که ۴۰ گونه از آن را گونه‌های دارای طبقات حفاظتی بر اساس طبقه‌بندی گونه‌های حمایت شده و در معرض خطر(IUCN) تشکیل می دهند، در برمی گیرد.